Puasa Kendang jeung Puasa Ayakan





Ku DHIPA GALUH PURBA

PUGUH baĂ© kendang mah henteu milu puasa sanajan urang Sunda mikawanoh istilah “puasa kendang”. Éta babasan tĂ©h mangrupa kritik anu rada pikaseurieun, ditujukeun ka sing saha baĂ© anu puasana ukur dina poĂ© kahiji jeung poĂ© pamungkas di bulan Ramadhan. Kendang kaasup waditra kasenian tradisional anu kaitung populĂ©r di kalangan masarakat Sunda, dijieun tina kai nu buleud, tengahna gorowong, sarta dua tungtungna ditutupan ku kulit. Upama nyukcruk kana kamus mah, di Sunda tĂ©h aya “gendang” jeung “kendang”. Gendang mah kendang gedĂ© nu rarawatna kĂ©nca-katuhu, sarta pageuhna disambungkeun ku karawat jeung tengah-tengah kuluwungna saperti melendung. Demi kendang nyaĂ©ta gendang anu ukuranna leutik (Kamus Basa Sunda RA. Danadibrata, Kiblat, 2006).

Taya nu anĂ©h tina waditra nu ngaranna kendang,  anu antukna sindiran “puasa kendang” moal ngalantarankeun anu disindiran kahudang amarahna, sanajan anu disindiranna jalma anu bener-bener ukur puasa dina poĂ© kahiji jeung pamungkas bulan Ramadhan. Kamungkinan gedĂ©, manĂ©hna moal nyeri hatĂ©, komo deui nepi ka dendam ka kendang upama dina sakali mangsa amprok jeung pintonan kasenian anu diwaditraan ku kendang. Asana moal ujug-ujug ngabalng-balangkeun kendang.

MĂ©mang hĂ©sĂ© nyindekeun hiji jalma puasa atawa henteu, lantaran tacan kungsi diayakeun sabangsaning razia mariksa nu teu puasa. Anu Ă©cĂ©s mah ukuran dasarna nyaĂ©ta barang dahar jeung nginum, sanajan rĂ©a di antara ustad anu sering nĂ©tĂ©lakeun yĂ©n puasa anu pangbabarina nyaĂ©ta nahan hanaang jeung lapar. Tapi pikeun jalma anu tacan bisa ngadalikeun beuteung, nahan hanaang jeung lapar ogĂ© tĂ©tĂ©la henteu babari. Wajar upama di tatar Sunda populĂ©r istilah “puasa kendang”.

Karuhun Sunda anu nyiptakeun rupaning ungkapan kritik ka jalma anu tara puasa, kawasna geus kacida surti yĂ©n dina mangsa keur puasa dipahing ngumbar amarah atawa nyarĂ©kan lak-lak dasar. Ku kituna kritik anu dijieun ogĂ© sari-sari bari ngabodor. Conto kritik sĂ©jĂ©nna nyaĂ©ta “puasa ayakan” (singgetan tina: saaya-aya dihakan). Éta ungkapan ditujukeun ka jalma anu ngaku puasa, tapi manĂ©hna ngadahar naon baĂ© anu bisa didahar. Puguh baĂ© ieu mah leuwih parna batan “puasa kendang”, sabab anu “puasa ayakan” mah enas-enasna henteu puasa pisan.

Sigana “puasa kendang” jeung “puasa ayakan” tĂ©h antukna jadi inspirasi pikeun sabagĂ©an para Kepala DaĂ©rah anu nyekel kakawasaan. MaranĂ©hna katingali solĂ©h malah suci dina mangsa kompanye atawa dina poĂ©-poĂ© panungtungan mancĂ©n. His, puguh baĂ© pikeun ngondang simpati masarakat sangkan dipilih deui. Salila mancĂ©n tugas, mĂ©h henteu kungsi ngalakukeun nanaon iwal ti kukumpul duit pikeun ngagentian modal waragad salila kompanye tur pikeun nyiapkeun kompanye satuluyna. Kaciri solĂ©hna ukur di awal jeung ahir mangsa mangku jabatan, nepi ka cocok disebut kadar kendang” (kepala daerah kendang). Untungna di tatar Sunda mah euweuh nu siga kitu, meureun.

Pon kitu deui aya Kepala Daerah anu mĂ©ntalna “ayakan”. Puguh baĂ© leuwih parna. Sabab manĂ©hna bakal “ngahuapkeun” naon baĂ© nu katingali jeung dianggap “ngeunah”, bari teu kudu mikiran halal atawa haram. Rupaning kasus korupsi anu ngajiret para Kepala tĂ©h  geus nuduhkeun yĂ©n “kadar kendang” jeung “kadar ayakan” tĂ©h tĂ©tĂ©la henteu saeutik. MaranĂ©hna satĂ©kah-polah mintonkeun dirina anu keur “puasa”, tapi dina mangsa manggih kasempetan tur nu sĂ©jĂ©n keur malaweung, mangka dihuapkeun duit rayat jeung naon baĂ© nu “pingeunaheun”.

Karuhun Sunda ogĂ© kawasna baheula tĂ©h geus rada bayeungyang nyaksian jalma anu ngaku muslim tapi henteu puasa di bulan Ramadhan. Jeung anu leuwih parna deui, maranĂ©hna henteu ngajĂ©nan atawa teu paduli ka jalma di sabudeureunana anu keur meujeuhna paruasa. MaranĂ©hna henteu ngarasa Ă©ra sanajan dahar, nginum, atawa ngaroko di tempat umum. Leuheung kĂ©nĂ©h anu saukur kaciri sukuna wungkul mah. Nya ti dinya mah kaitung lumrah lamun satuluyna aya carmina (pantun kilat) anu nepi ka kiwari masih kĂ©nĂ©h populer, “puasa kuda lebaran munding/ puasa teu kaduga lebaran ginding. Hiji sindiran anu ditujukeun ka jalma anu ngedul puasa puasa, tapi dina mangsana ngarayakeun lebaran hayang panggindingna.

Geus lain rusiah deui tur jadi fenomena umum yén ngarayakeun lebaran di pakampungan téh réa diantarana nu kalah ngadu géngsi. Pangpangna pikeun anu sapopoéna ngumbara di kota-kota gedé. Pakéan sing sarwa anyar, dahareun sagala aya, kandaraan méwah, ngecét imah, jeung sajabana, salawasna jadi bagéan tina ngarayakeun lebaran pikeun sawatara jalma. Malah keur ngahontal éta kaméwahan téh aya kalana maksakeun. Contona nginjeum duit ka réntenir atawa ngagadékeun pakakas imah keur sakadar ngaréntal kandaraan. Pokona mah rupaning cara dilakonan sangkan lebaran bisa ginding, pikeun némbongkeun kasuksésanna ngumbara di kota gedé. Matéri beuki weweg jadi barométer keur ngukur darajat manusia. Naha kiwari masarakat téh beuki réa nu materialistis? Apan di payuneun Gusti Nu Maha Agung mah, jalma anu pangmulya-mulyana téh lain jalma beunghar, lain pajabat, lain ménak, tapi jalma anu iman, anu taqwa, anu silih wasiatan dina bebeneran, anu silih wasiatan dina kasabaran.***


Dimuat di Majalah Seni Budaya, taun 2009

0/Post a Comment/Comments

Previous Post Next Post